Ҳифзи пиряхҳо – ташаббуси байналмилалии Пешвои миллат

Тоҷикистон, ҳамчун кишвари кӯҳистон ва дорои захираҳои бойи об, дар пешбурди ташаббусҳои глобалӣ оид ба масъалаҳои муҳити зист ва захираҳои обӣ нақши калидӣ мебозад. Яке аз муҳимтарин иқдомҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, пешниҳод ва қабул гардидани қатъномаи Маҷмаи Умумии СММ оид ба эълон намудани соли 2025 ҳамчун Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо мебошад.

Пиряхҳо манбаи асосии оби нӯшокӣ ва зироатӣ буда, обшавии онҳо боиси зиёдшавии хавфи офатҳои табиӣ, коҳиши захираҳои об ва мушкилоти иҷтимоию иқтисодӣ мегардад. Тоҷикистон бо доштани зиёда аз 13 ҳазор пирях, аз ҷумла бузургтарин пиряхи Осиёи Марказӣ – пиряхи Федченко, манбаи муҳими об барои тамоми минтақа ба шумор меравад.
Ташаббуси Пешвои миллат дар арсаи байналмилалӣ пазируфта шуда, соли 2025 расман ҳамчун Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо эълон гардид. Ин иқдом на танҳо ҷойгоҳи баланди Тоҷикистонро дар сиёсати ҷаҳонии об нишон медиҳад, балки ба ҳамкориҳои минтақавию байналмилалӣ дар самти ҳифзи муҳити зист такон мебахшад.

Бо роҳбарии Тоҷикистон, конфронсҳои сатҳи баланд ва барномаҳои тадқиқотӣ барои омӯзиш ва ҳифзи пиряхҳо ба роҳ монда шудаанд. Ин иқдомҳо ба таҳкими амнияти об, мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим ва рушди устувори кишварҳои минтақа мусоидат мекунанд.

Ташаббуси Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, дар самти ҳифзи пиряхҳо ва манбаъҳои обӣ на танҳо аҳамияти миллӣ, балки арзиши ҷаҳонӣ дорад. Пиряхҳо, ки манбаи асосии об дар минтақаҳои кӯҳӣ мебошанд, барои экосистемаи кишвар ва ҷомеа нақши муҳим мебозанд. Аз ин рӯ, муҳофизат ва нигоҳдории онҳо аз таъсири манфии тағироти иқлимӣ, бо таъсир ба вазъи экологӣ, кишоварзӣ, иктисод ва ҳаёти мардум, масъалаи хеле муҳим аст.

Пешвои миллат бо ташаббусҳои худ, аз ҷумла ҷорӣ кардани қарорҳо ва барномаҳое, ки ҳифзи пиряхҳоро дар бар мегиранд, ҳиссаи муҳиме дар ташаккул ва таҳкими сиёсати экологӣ ва истифодаи устувори захираҳои оби кишвар гузоштааст. Ин ташаббус як иқдоми беназир аст, ки танҳо ба манфиати Тоҷикистон, балки барои тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ ва ҳатто ҷаҳон манфиатовар аст.

Ташаббус дар самти ҳифзи пиряхҳо ва манбаъҳои обӣ барои кишварҳои кӯҳӣ ва минтақаҳое, ки аз манбаъҳои обии пиряхҳо вобаста ҳастанд, хеле муҳим аст. Пиряхҳо ҳамчун захираҳои стратегӣ барои таъмини оби ошомиданӣ, рушди кишоварзӣ, ва истеҳсоли энергия (аз ҷумла гидроэнергетика) муҳим мебошанд. Барои кишварҳое, ки дар минтақаҳои кӯҳӣ қарор доранд, пиряхҳо метавонанд нишондиҳандаи муҳими равандҳои иқлимӣ бошанд. Танҳо бо истифодаи дурусти имкониятҳо ва ҳифзи пиряхҳо метавон аз таъсири манфии тағироти иқлимӣ на танҳо дар кишварҳои минтақа, балки дар сатҳи глобалӣ пешгирӣ кард.

Ин ташаббус метавонад заминаи мусоид барои рушди ҳамкориҳои илмӣ, экологии ва сиёсӣ дар арсаи байналмилалӣ гардад. Тоҷикистон, бо таваҷҷӯҳ ба зарурати ҳифзи пиряхҳо ва манбаъҳои обӣ, метавонад кишварҳои ҳамсоя ва дигар кишварҳои ҷаҳонро ба ҳамкориҳои иқтисодӣ, экологии ва илмӣ даъват намояд. Аз ин рӯ, ташаббусҳои Пешвои миллат дар самти ҳифзи пиряхҳо метавонад марҳалаи нави ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ва захираҳои обӣ созад.

Ташаббус дар самти ҳифзи пиряхҳо на танҳо барои ояндаи экологии Тоҷикистон, балки барои тамоми минтақа ва ҷаҳон аҳамияти калон дорад. Тавассути эҷоди сиёсати дуруст ва ташкили якҷояи кӯшишҳои миллӣ ва байналмилалӣ, Тоҷикистон метавонад ба як модели пешрафта дар заминаи ҳифзи манбаъҳои оби пиряхҳо ва экосистемаҳои кӯҳӣ табдил ёбад.

Ҳифзи пиряхҳо дар сатҳи миллӣ ва байналмилалӣ метавонад ба пешрафт ва рушди устувор дар ҷаҳони имрӯз мусоидат намояд. Ташаббусҳои Пешвои миллат дар самти ҳифзи пиряхҳо нишон медиҳад, ки Тоҷикистон на танҳо як кишвар бо манбаи оби бой аст, балки дар арсаи ҷаҳонӣ як пайвандкунанда ва пешрави муҳими масъалаҳои экологии глобалӣ мебошад.

 

Раиси суди ноҳияи

Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе           Кабирзода Сарфароз Мизроб