НАҚШИ ФАЗОИ СОЗАНДАИ ДИНӢ ДАР АМНИЯТУ СУБОТИ ҶОМЕАИ ТОҶИКИСТОН

Масъалаи равобити давлат ва дин аз замонҳои қадим то ба имрӯз мавриди омӯзиши донишмандону муҳаққиқон қарор доштааст. Пажуҳишгарони Шарқ ва ҳам Ғарб доир ба паҳлуҳои гуногуни мавзуи давлат ва дин асарҳои зиёд мерос гузоштаанд, ки ҳамаи онҳо имрӯз барои таҳқиқи бештари масъалаи мазкур ҳамчун сарчашмаи боэътимод хизмат мекунанд.

Давлатдории аҷдодии миллати тоҷик таърихи бисёрҳазорсола дорад. Тағйирёбии унсурҳои давлатдорӣ аз пешрафти ҷомеа вобастагии амиқ дорад. Давлатдории тоисломии миллати тоҷик таърихи беш аз панҷҳазорсола дошта, марҳалаҳои империявӣ ва суқутро сипарӣ намудааст. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар китоби “Тоҷикон дар оинаи таърих” чунин менависанд: “Фаромӯш набояд кард, ки тоҷикон таърихи исботшудаи беш аз панҷҳазорсола дошта, ҳанӯз пеш аз зуҳури ислом соҳиби фарҳанги асил ва анъанаҳои қадимаи давлатдорӣ буданд”.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун давлати дунявӣ муносибати худро ба дин ва созмонҳои динӣ бо дарназардошти ҷудо будани ташкилотҳои динӣ аз давлат ва мудохила накардани онҳо ба фаъолияти якдигар роҳандозӣ намудааст. Аз ҷумла, дар моддаи 8-уми Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон омадааст: “Ташкилотҳои динӣ аз давлат ҷудо буда, ба корҳои давлатӣ мудохила карда наметавонанд”. Моҳияти принсипи дунявият ва муносибати давлат ба дин дар модаҳои 1,5, 8, 26, 30 ва 100-уми Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мукаммал шарҳ дода шудааст.

Дар худии худ на давлат мавҷудияти дин ва на дин мавҷудияти давлатро ба таври умумӣ инкор намекунанд, вале будани як консепсияи муносибати давлат ҳифзи оромӣ, субот, амният ва рушди ҳамаҷонибаи ҷомеаро таъмин карда метавонад.

Дин ҳиссиёти нозук, ҳассос, муқаддас ва муҳими мардум– шаҳрвандон аст, ки бо риояи урфу одат ва ҷашну ойинҳои фарзию суннатӣ амалӣ мегардад. Давлату Ҳукумат онро ҳамчун арзиши маънавӣ эътироф ва эҳтиром карда, барои рушду инкишофи солиму созандаи он мусоидат менамоянд.

Ҳангоми суханронӣ дар мулоқот бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дини мамлакат Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намуданд: “Бори дигар такрор менамоям, ки ин ҳама аз баракати муқаддастарин неъмати зиндагии халқамон – истиқлолу озодӣ ва дунявӣ будани давлатамон аст, ки барои пайравони ҳамаи динҳо имкониятҳои баробар ва шароити озоду созгори эътиқодиро фароҳам овардааст”.

Дар ин мулоқот қайд карда шуд, ки имрӯз дар Тоҷикистон ба 2000 нафар шаҳрванд як масҷид рост меояд. Ин нишондиҳанда дар кишварҳои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил 3–3,5 ҳазор ва дар дигар кишварҳои ҷаҳон 5–5,5 ҳазор нафарро ташкил медиҳад. Дар Тоҷикистон қатори ташкилотҳои динии исломӣ 67 ташкилоти динии ғайриисломӣ озодона фаъолият намуда истодаанд. Ҳамаи ин гувоҳи озод будани фазои фаъолият барои ташкилотҳои динӣ мебошад.

Яке аз масъалаҳои бисёр муҳимме, ки ба муносибати дину давлат ва бо маърифати динии мардум робитаи зич дорад, муносибати қонунгузорӣ нисбати таълими динӣ ва фаъолияти муассисаи таълимии динӣ мебошад. Дар ин робита дар моддаи 7-уми Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи озодии виҷдон ва иттиҳодияҳои динӣ” чунин омадааст: «Мутобиқи принсипи ҷудо будани таҳсилоти давлатӣ аз иттиҳодияҳои динӣ таълим дар муассисаҳои давлатии таҳсилоти умумӣ хусусияти дунявӣ дошта, дастрас будани намудҳо ва зинаҳои гуногуни таҳсилот, новобаста аз муносибат ба дин, таъмин карда мешавад». Яъне давлат барои ҳамагон ба таври баробар таҳсилоти умумии дорои хусусияти дунявӣ доштаро таъмин месозад ва ҳар нафар новобаста ба эътиқодоти динии худ ба таҳсилоти умумӣ фаро гирифта мешавад. Ҳамчунин, дар идомаи қонун омадааст, ки давлат дар низоми таҳсилоти давлатӣ вазифаи таълим ва тарбияи кӯдаконро аз рӯйи интихоби динӣ ё атеистии падару модар ё шахсони онҳоро ивазкунанда ба уҳда намегирад. Яъне таълиму тарбияи кӯдакон вобаста ба эътиқодоти онҳо набуда, балки ба таври умумӣ ва ягона сурат мегирад.

Дар мулоқоташон бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дини мамлакат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон фазои динии Тоҷикистонро таҳлили амиқ намуда, аз ҷумла чунин фармуданд: “Таҳлилу баррасии иқдомоти тайи беш аз 32 сол амаликардаи Ҳукумати Тоҷикистон дар муносибат ба дин нишонаи он аст, ки давлати демократӣ ва дунявии мо дар роҳи таъмин намудани озодии виҷдон қадамҳои устувор гузошта, рисолат ва вазифаи таърихии худро дар назди мардуми эътиқодманд дар сатҳи зарурӣ иҷро карда истодааст”.

Гурӯҳҳои манфиатхоҳ тавассути таъсиррасони манфӣ ба шуури омма мақсадҳои ғаразноки худро ноил шудан мехоҳанд (аз қабили шомилсозии аҳолӣ ба гурӯҳҳои ифротиву тундгаро) аз ин хотир, мақомот ва муассисаҳои давлатӣ бояд тавассути васоити ахбори омма андешаи солими иҷтимоиро нисбат ба арзишҳои динӣ ташаккул диҳанд, то ин ки дар муборизаҳои иттилоотӣ бо ин гурӯҳҳо истодагарӣ карда тавононад.

Судяи Суди ноҳияи Исмоили

Сомонии шаҳри Душанбе

Исмонзода Исфандиёр